Een stappenplan voor een strategie
Een goede strategie helpt je organisatie om seksueel grensoverschrijdend gedrag (SGOG) duurzaam aan te pakken. In vier stappen werk je toe naar een structurele aanpak: risicoanalyse, verantwoordelijkheden bepalen, een plan van aanpak opstellen en dit actief communiceren binnen de organisatie. Zo maak je van sociale veiligheid een vast onderdeel van je werkwijze.
Hier vind je een overzicht van de vier stappen die nodig zijn om tot een effectieve aanpak te komen. Per stap vind je uitleg, voorbeelden en praktische tips om risico’s te herkennen, taken helder te beleggen, beleid op te stellen en daar goed over te communiceren. Alles gericht op een cultuur waarin SGOG actief wordt voorkomen.
Met de Quickscan van deze tool kan je de strategie van je organisatie toetsen.
Stap 1 – Doe een risicoanalyse
Het maken van een strategie begint met een risicoanalyse. Hierbij bekijk je drie pilaren die met elkaar samenhangen: de omgangscultuur, de organisatiestructuur en het ondersteunend systeem. Als je deze analyseert op risicofactoren voor seksueel grensoverschrijdend gedrag (SGOG), krijg je inzicht en houvast voor het nemen van gerichte maatregelen. Een brede risicoanalyse draagt bij aan de aanpak van SGOG en maakt onderliggende problemen binnen de omgangscultuur zichtbaar. Dit versterkt de sociale veiligheid op de werkvloer.
Belangrijke onderdelen van de risicoanalyse zijn de drie pilaren van cultuurverandering:
- Omgangscultuur: Onderzoek gedragspatronen en neem maatregelen om een veilige werksfeer te bevorderen.
- Organisatiestructuur: Maak een overzicht van de risicofactoren in de organisatie. Dat zijn bijvoorbeeld macht en hiërarchie, afhankelijkheden, de aard en organisatie van het werk, gebrek aan diversiteit en inclusie, en gebrek aan tijd en prioriteit.
- Ondersteunend systeem: Zorg dat meldprocedures goed zijn ingericht en effectief worden toegepast.
Betrek bovendien medewerkers bij de analyse en schakel waar nodig arbodeskundigen of organisatie-experts in.
Deze risicoanalyse is bovendien wettelijk verplicht. Werkgevers zijn wettelijk verplicht om een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) uit te voeren voor risico’s op psychosociale arbeidsbelasting. Daar valt SGOG ook onder.
De risicoanalyse is een doorlopend proces en moet regelmatig worden herhaald. Zo voorkom je dat oude risico’s terugkeren en dit helpt je om nieuwe patronen te herkennen.
Lees hier meer over in de volledige handreiking.
Lees verderStap 2 – Maak verantwoordelijkheden helder
Maak een heldere verdeling van de verantwoordelijkheden binnen de organisatie. Dat helpt bij een effectieve preventie en aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag (SGOG). Ook zorgt een heldere taakverdeling en samenwerking voor het structureel voorkomen en aanpakken van SGOG. Zowel interne als externe medewerkers en deskundigen spelen hierbij een rol, zoals de hr-afdeling, juristen en arboprofessionals. Een duidelijke taakverdeling voorkomt passiviteit en helpt escalatie van SGOG te voorkomen. Vooral wanneer leidinggevenden zelf grensoverschrijdend gedrag vertonen.
De leiding van een organisatie, de werkgever, is eindverantwoordelijk voor de sociale veiligheid. De werkgever moet zorgen voor een goed team dat de risicoanalyse en strategie voor de preventie en aanpak van SGOG uitvoert en monitort. In kleinere organisaties kunnen ook externe experts, zoals arbodiensten, ondersteuning bieden.
Neem voor het maken van een duidelijke taakverdeling de volgende stappen:
- Inventariseer de verantwoordelijkheden binnen de organisatie op basis van deze stappen en de uit te voeren strategie, en koppel deze expliciet aan specifieke medewerkers.
- Beleg taken helder bij verantwoordelijke personen om de sociale veiligheid te waarborgen, rekening houdend met hun deskundigheid.
- Betrek externe deskundigen voor extra kennis en expertise rondom dit onderwerp, zoals arboprofessionals, vertrouwenspersonen of onderzoekers.
- Stimuleer samenwerking en communicatie tussen de interne en externe verantwoordelijkheden om een effectieve aanpak te garanderen. Bijvoorbeeld door het vastleggen van periodieke afstemming.
Lees hier meer over in de volledige handreiking.
Lees verderStap 3 – Maak een plan van aanpak
Vervolgens maak je een plan van aanpak rondom seksueel grensoverschrijdend gedrag (SGOG). Hiermee geef je structuur aan de preventie en aanpak van SGOG en mogelijke maatregelen ertegen, en maak je de strategie onderdeel van de organisatie. Ook helpt een plan van aanpak bij de communicatie binnen en buiten de organisatie en het monitoren van de voortgang van de cultuurverandering.
Het is wettelijk verplicht om als organisatie het plan van aanpak regelmatig te beoordelen en, indien nodig, opnieuw aan te passen. Hierbij betrek je medewerkers en andere direct betrokkenen, zoals de ondernemingsraad en vertrouwenspersonen.
Zo stel je een goed plan van aanpak op:
- Benadruk positieve motivatie. Leg de nadruk op intrinsieke motivatie en goede voorbeelden binnen de organisatie. Dit kan via een gedragscode. Formuleer bijvoorbeeld een positief doel, zoals ‘samen de beste zorg leveren’, en beschrijf welk gedrag bijdraagt aan het bereiken van dat doel.
- Pak SGOG bij de bron aan. Analyseer en verbeter de onderliggende cultuur, structuur en systemen die SGOG mogelijk maken of in stand houden.
- Benut sectorale maatregelen. Maak gebruik van bestaande cao-afspraken, arbocatalogi en branchespecifieke initiatieven.
- Zet expertise voor organisatieverandering in. Schakel hier interne of externe deskundigen voor in en stel een werkgroep samen om beleid te implementeren en successen te delen.
- Pas de PDCA-cyclus toe. Voer een continue verbetercyclus uit (Plan-Do-Check-Act) om de strategie en maatregelen dynamisch en effectief te houden.
Lees hier meer over in de volledige handreiking.
Lees verderStap 4 – Agendeer en communiceer
Heldere en regelmatige communicatie binnen de organisatie over de preventie en aanpak van SGOG zorgt voor draagvlak. Het zorgt er ook voor dat medewerkers er daadwerkelijk naar handelen. Werkgevers zijn bovendien wettelijk verplicht om werknemers voorlichting en training te geven over de preventie en aanpak van SGOG.
Belangrijke stappen in de preventie en aanpak van SGOG zijn:
- Communiceer het plan van aanpak en de urgentie ervan binnen de organisatie. Maak duidelijk waarom dit onderwerp voor iedereen relevant is. Herhaling is daarbij essentieel.
- Benut de visie en missie van de organisatie om een positieve en motiverende boodschap te formuleren.
- Zorg ervoor dat mensen op belangrijke posities de strategie goed kennen en laat hen deze uitdragen op een manier die aansluit bij de organisatie en die medewerkers aanspreekt.
Lees hier meer over in de volledige handreiking.
Lees verderToets je strategie in de Quickscan
De Quickscan geeft inzicht in hoeverre jouw organisatie de juiste stappen zet voor cultuurverandering en de preventie en aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag.